Je bent zelf een IKEA-roman!

IKEA-roman. Het nieuwste scheldwoord van de crème de la crème van de literaire wereld. Een gruwel zou het zijn, zo’n roman die geschreven is volgens de principes van het Zweedse woonwarenhuis.

Medelijden met de jury

In het nrc-artikel ‘Wie moet vanavond de Libris Literatuurprijs winnen?’ vond ik de definitie van een IKEA-roman: ‘bouwpakket bestaande uit een handvol personages, een groot geheim in het verleden, tegengestelde belangen en loyaliteiten, een verliefdheid hier of juist wroeging en verdriet over een verbroken relatie daar’. 

Ook is hierin te lezen hoe ongelofelijk zwaar die arme uitgevers en juryleden het gehad hebben.

Na het lezen hiervan gebeurden er verschillende dingen met mij. Eerst werd ik kwaad: wat denken ze wel niet, die opgeblazen literaire wonders. Daarna ongeloof en onbegrip: hoe moet je anders een roman of verhaal schrijven? En tot slot (en dat doe ik nog steeds) twijfel: ben ik op de goede weg met mijn thriller ‘Cum Laude’ of schrijf ook ik aan zo’n bouwpakket?

IKEA is cool

Op twitter wordt er hard om gelachen, sarcasme en cynisme strijden om voorrang. Veel beginnende schrijvers (zoals Olga Hoekstra) vinden dit soort benamingen voor hun werk een compliment. IKEA verkoopt immers goed spul en is populair. Bovendien heeft iedereen wel iets uit deze woonwinkel in huis staan.

Dus -zou je in al je optimisme kunnen denken- als dit ook voor mijn boek geldt, heb ik een bestseller geschreven.

Ik vind het knap, deze gedachte.

Zelf vraag ik mij af hoe ‘het’ dan wel moet. Een roman schrijven zonder dat bouwpakket. Ik bedoel, hoe bouw je anders een verhaal op? Literatuur is toch als het echte leven? Met personages, geheimen en thema’s als wraak en liefde. Zonder deze bouwstenen geen boek. Maar kennelijk moet het anders.

Schrijf over ‘het bestaan’

In datzelfde nrc-artikel vond ik het antwoord op de vraag: ‘Wat behoort een roman te doen?’

“De roman’, zo vat de jury Milan Kundera’s visie (uit de essaybundel ‘Over de romankunst’) samen, ‘onderzoekt niet de werkelijkheid, maar het bestaan.’ Citaat Kundera: ‘En het bestaan is niet wat er gebeurd is, het bestaan is het hele scala van menselijke mogelijkheden, van alles wat de mens kan worden, van alles waartoe hij in staat is.”

Zo, dan weten we dat. Dus in ‘Cum Laude’ moet Juul op zoek naar het bestaan. Als schrijver zal ik Juul op verschillende menselijk manieren moeten laten reageren op alle ellende die haar overkomt en zal ik moeten laten zien waartoe zij in staat is als het haar te veel wordt. Zo iets?

En dan win ik dus volgend jaar de Libris Literatuurprijs. Samen met de Gouden Strop, die ik ook al ga winnen, is dat een goed begin van mijn literaire carrière.