De groep is gek!

Hokjesman
Afgelopen donderdag zag ik de documentaire ‘Hokjesman’ van de VPRO. De hokjesman reisde af naar de natuurlijk habitat van het Volendamse Volk. Hij droeg een lange zwarte jas, als mooi metafoor voor de bijnaam die buitenstaanders in Volendam krijgen opgeplakt.

Ik heb het hele programma met open mond bekeken. Maar wat mij het meeste opviel was het sterke groepsgevoel in het dorp. ‘Ik ben wij’ en ‘wij zijn wij’, ‘wij zijn altijd samen’ en ‘wij doen alles samen’. Daar draaide eigenlijk het hele programma om.

‘Je moet meedoen met de groep’, zegt een import Volendammer. ‘Als ik niet meedrink, dan hoor ik er niet bij.’

‘De meeste jongeren hier houden van dezelfde dingen’, zegt de hokjesman. Als hij opheldering vraagt bij een groepje jonge meiden zegt de ene: ‘Je wilt niet buiten de boot vallen’. De andere zegt: ‘Je moet evengoed wel ergens bij horen, in je eentje ben je ook niks’.

Is dat zo, vraag ik mij dan onmiddellijk af. Wel makkelijk trouwens als je bij een groep hoort, je hoeft niet na te denken over je hobby’s, je identiteit en over je schoolkeuzes en je verdere loopbaan.

‘Alles moet binnen het dorp blijven’, zeggen ze.

Groepsgevoel

Mijn manuscript gaat ook over ‘de groep’. Wat is het belang van bij een groep horen, in hoe verre laat je je leiden door het groepsgevoel. Mijn hoofdpersoon, Ellen, vraagt zich af waarom de parochianen bij de parochie zijn. Is dit alleen omdat ze in God geloven? Of willen ze stiekem graag ergens bijhoren, niet alleen zijn en het gevoel willen hebben dat ze een belangrijke schakel zijn?

Natuurlijk wil niemand alleen zijn, maar niet iedereen kiest voor een parochie. De een gaat op voetbal, de ander bij een studentenvereniging of noem maar op.
Er zijn ook mensen die, vrijwillig, bij geen enkele groep horen. Hebben zij daar een achterliggende gedachte voor, of is dat toeval, vraag ik mij dan af.

Buiten de groep, en dan?

Maar wat gebeurt er als je niet bij een groep hoort, terwijl je dat wel zou willen? Wat gebeurt er met Volendammers die buiten de groep vallen, hoe voelt men zich als je nergens bij hoort.

En in hoe verre laat je het groepsgevoel je handelingen bepalen?  Neem nou ‘Project X’ in Haren, zo’n typisch geval van het uit de hand lopen van dat rare groepsgevoel.

Dat Volendammers hun eigen winkelruiten dichttimmeren vlak voor de jaarlijkse kermis, omdat ze zichzelf en hun vrienden niet vertrouwen in dronken staat. Is dat ook groepsgevoel?

Survival of the fittest

Het groepsgevoel zou je ook kunnen benaderen onder het motto van ‘if you can’t beat them, join them’, dan ben jij tenminste niet het zwarte schaap.

Eigenlijk is het ook een dierlijk gevoel. Je bent altijd sterker in een groep, dan in je eentje. Vaak moet je concessies doen naar jezelf toe om bij een groep te horen, moet je je misschien anders voordoen dan je bent, maar of die concessies opwegen tegen de voordelen?

Ik blijf het het meest interessante gedrag van de mens vinden en meestal gaan mijn verhalen, en dus ook mijn manuscript, over dit merkwaardige, maar menselijke gevoel.

Of zijn we daarin eigenlijk gewoon dieren?

(bron foto’s: wildcatsmagazine.nl)